Overheid wil zeggenschap over woningbouw en koopsector

17 februari 2023

Laatste update: 09 januari 2025

Het woningtekort in Nederland is de afgelopen jaren drastisch toegenomen. Volgens het CBS was er in september 2021 een tekort van ongeveer 315.000 woningen. Dit tekort groeit de komende jaren verder, waardoor het steeds moeilijker wordt om een geschikte woning te vinden. Het aandeel sociale huurwoningen daalde bovendien van 37% naar 34%. In dit artikel bekijken we de gevolgen van dit tekort, de uitdagingen bij woningbouw en mogelijke oplossingen.

Gevolgen voor de huursector

Lange wachttijden voor sociale huurwoningen

Het woningtekort zorgt voor steeds langere wachttijden, vooral in de sociale huursector. In sommige regio’s, zoals Amsterdam, Utrecht en Den Haag, lopen de wachttijden op tot meer dan tien jaar. Dit maakt het voor veel mensen vrijwel onmogelijk om binnen afzienbare tijd een betaalbare woning te vinden.

Niet alleen in de Randstad, maar ook in kleinere steden en dorpen neemt de druk op de sociale huurmarkt toe. Dit treft vooral:

• Mensen met een laag inkomen
• Jongeren en starters
• Ouderen die kleiner willen wonen

Door het beperkte aanbod worden veel mensen gedwongen om te zoeken in de vrije sector, waar de prijzen vaak te hoog zijn.

Stijgende huurprijzen

Door de schaarste stijgen de huurprijzen in de vrije sector al jaren. Vooral mensen met lagere inkomens worden hierdoor hard geraakt. Zij kunnen vaak niet uitwijken naar de koopmarkt, waar woningen eveneens onbetaalbaar zijn geworden.

Volgens cijfers van Pararius steeg de gemiddelde huurprijs in de vrije sector in 2022 met ruim 5%. In steden als Amsterdam en Utrecht liggen de huurprijzen voor een appartement al boven de €1.500 per maand. Dit heeft de volgende gevolgen:

• Starters blijven langer thuis wonen.
• Meer mensen raken financieel overbelast.
• De doorstroom op de woningmarkt stokt.

Verplichtingen met betrekking tot volkshuisvesting

Woningbouwdoelen

Om het woningtekort terug te dringen, heeft het kabinet als doel gesteld om vóór 2030 maar liefst 900.000 nieuwe woningen te bouwen. Hiervan moeten:

• 250.000 woningen sociale huurwoningen zijn.
• 350.000 woningen middenhuur- en koopwoningen zijn.

Toch bleek uit cijfers van 2022 dat slechts 74.000 nieuwbouwwoningen werden gerealiseerd, terwijl het doel op 100.000 woningen per jaar lag. Dit laat zien hoe groot de uitdagingen zijn.

Nieuwe wetgeving

Met de Wet goed verhuurderschap krijgt de overheid meer zeggenschap over woningbouwprojecten. Deze wet moet zorgen voor:

1. Versnelling van de bouw
2. Betere verdeling van woningen over inkomensgroepen

Daarnaast wordt gekeken naar innovatieve oplossingen, zoals modulaire bouw, waarmee woningen sneller en goedkoper kunnen worden opgeleverd.

Uitdagingen bij de woningbouw

Stikstofproblematiek

Een van de grootste obstakels voor woningbouw is de stikstofproblematiek. Strikte regelgeving beperkt de mogelijkheden voor nieuwe bouwlocaties, vooral in natuurgebieden.

De stikstofcrisis heeft geleid tot vertragingen bij honderden projecten, met name in provincies zoals Noord-Holland en Gelderland. Oplossingen zoals stikstofreductie in andere sectoren (bijvoorbeeld de landbouw) zijn noodzakelijk om de bouw weer op gang te krijgen.

Gebrek aan bouwvergunningen

Naast stikstofregels speelt ook het gebrek aan bouwvergunningen een grote rol. Het aantal afgegeven vergunningen daalde in 2022 met 10%. Dit komt door:

• Trage besluitvorming bij gemeenten.
• Tekort aan ambtenaren en vergunningverleners.
• Juridische bezwaren en bezwaarprocedures.

De overheid werkt aan een meerjarenplan om deze problemen aan te pakken en bouwprocedures te versnellen.

Eisen aan ruimtelijke ordening

Verplichtingen voor gemeenten en provincies

Het Rijk stelt eisen aan het aantal te bouwen sociale huur- en betaalbare koopwoningen per provincie. Gemeenten zijn vervolgens verantwoordelijk voor de exacte locaties en bouwhoogtes, terwijl provincies zorgen voor voldoende bouwgrond.

Versnelling van bouwprocedures

De invoering van de Omgevingswet in 2024 moet de bouwprocedures aanzienlijk stroomlijnen. Momenteel duurt het gemiddeld tien jaar om van plan tot oplevering te komen. De nieuwe wet richt zich op:

• Standaardisering van bouwprocessen
• Innovatie in de bouw: zoals industriële bouwtechnieken en modulaire woningen

Deze veranderingen moeten ervoor zorgen dat woningen sneller worden gebouwd en de wachttijden afnemen.

Andere oplossingen voor het woningtekort

Afschaffing of verlaging van de verhuurdersheffing

Een belangrijke stap om de bouw van sociale huurwoningen te stimuleren, is de afschaffing of verlaging van de verhuurdersheffing. Deze heffing belast woningcorporaties, waardoor zij minder kunnen investeren in:

• Nieuwe sociale huurwoningen
• Renovatie en verduurzaming van bestaande woningen

Door deze belasting te verlagen, ontstaat er meer ruimte voor investeringen in betaalbare huisvesting.

Investeringen in betaalbare koopwoningen

De overheid kan meer middelen vrijmaken voor de bouw van betaalbare koopwoningen. Dit zorgt ervoor dat:

• Starters gemakkelijker een huis kunnen kopen.
• De druk op de huurmarkt afneemt.

Initiatieven zoals koopgarantwoningen of startersleningen helpen om de koopmarkt toegankelijker te maken.

Conclusie

Het woningtekort in Nederland heeft ingrijpende gevolgen voor de huursector. Lange wachttijden en stijgende huurprijzen maken het voor veel mensen moeilijk om een geschikte woning te vinden.

Hoewel de overheid ambitieuze bouwdoelen heeft gesteld, blijven uitdagingen zoals de stikstofproblematiek, trage vergunningverlening en een tekort aan bouwlocaties obstakels.

Toch bieden nieuwe wetgeving, innovatieve bouwtechnieken en oplossingen zoals verhuurdersheffing en friends-contracten kansen om het woningtekort aan te pakken. Versnelde bouwprocedures en meer investeringen in betaalbare woningen zijn essentieel om iedereen een passende woonruimte te bieden.

Terug naar het overzicht